RNA - Biyoloji Ders Notları

Eukoryatik hücrelerde nukleus , mitekondri , kloroplast , ribozom , sitoplazmada bulunur. Prokaryotik hücrelerde ise ribozom ve sitoplazmada bulunur.. Yapıtaşları Adenin ,Guanin ,Urasil ve Sitozin’ dir.

Hücrelerde yapı ve özellik bakımından 3 tip RNA vardır
1-m-RNA ‘nın Özellikleri
DNA üzerinde sentezlenir. Sentezine kalıp ödevi sadece tek zincir yapar diğeri tamamlayıcıdır.
Tek zincirdir. Düz zincir halindedir.
Anlamlı üçlü nucleotid dizisine kodon denir.
Yapısındaki kodon sayısı en az sentezlenecek proteindeki aminoasit sayısı kadardır.
NOT : Alyuvarlarda DNA olmadığından yönetici molekül rolünü sentezlenmiş RNA’ lar yürütür. Ayrıca bazı yönetici molekül ve kalıtsal bilgileri taşıyıcı molekül RNA’ dır.
NOT : m-RNA’ nın okunması evrenseldir. Hayvansal protein sentezinde görev alan bir m-RNA bitki hücresine konursa yine hayvansal protein sentezler.
m-RNA belirli bir protein sentezi için özelleşmiştir.
m-RNA aynı tip proteinin sentezinde defalarca kullanılır. İhtiyaç bitince nucleotidlerde yıkılır.
RNA çeşitleri içinde oran olarak en az olanıdır. %5
Yapı özellikleri evrenseldir. Okunması da evrenseldir. (Transkripsiyon ve Translasyon)
Nucleotid dizilimi genin tersi tamamlayıcı dizinin aynısıdır. (Timin yerine Urasil bulunur.)
Sentezlenen m-RNA da gen bölgesinin ½ kadar nucleotit bulunur.
Okunması AUG veya GUG ile başlar UAA , UAG , UGA kodon ları ile sonlanır .
Bazı virüslerde kalıtsal bilginin saklanması ve yeni nesillere taşınmasını sağlar .
Hücrelerde o an için var olan m-RNA çeşit sayısı
Hücre Karakteri
Aktif Gen Sayısı
Sentezlenecek Protein Çeşit Sayısı na bağlıdır.
Bir türün farklı hücrelerinde var olan m-RNA çeşit sayısı farklıdır.
Kalıtsal bilgi (Sentezlenecek proteindeki a .a . sayısı , çeşidi , yeri , sıralanışı) m-RNA’ da ki nucleotit dizilişine göre belirlenir.
Kalıtsal bilginin hücrede kullanılması m-RNA aracılığıyla gerçekleşir.DNA ‘nın anlamlı nucleotit dizisi (Gen) den aldığı şifreye uygun olarak protein sentezine kalıplık eder.
Yapısında zayıf H bağları bulunmaz.
2-r-RAN’ nın Özellikleri
Ribozom ların yapısında bulunur.
Nucleusta sentezlenir.
Sitoplazmada toplam RNA nın %80 ‘i kadardır.
Her çeşit proteinin sentezinde rol oynarlar.
Defalarca kullanılırlar.
Yapısında zayıf hidrojen bağları vardır.
Protein sentez bilgisinin adım adım okunmasında rol oynarlar.
m-RNA ve t-RNA nın ribozom lara bağlanmasını sağlar.
3-t-RNA’ nın Özellikleri
En küçük (en az nucleotit içeren) RNA dır.
Çözünür RNA dır.
Belirli bir amino aside özelleşmiştir.
Protein çeşidine özelleşme göstermez.
Değişik protein sentezinde defalarca kullanılır.
Amino aside özelleşme anti kodonla bağlantılıdır.
Hücrede en az 20 çeşit t-RNA vardır. En çok 61 olması beklenir.
Toplam RNA’ nın % 15’ ini oluşturur.
Toplam 70 nucleotitden oluşmuştur.
Yapısında zayıf H bağları bulunur.
RNA’ nın DNA ya Benzer Özellikleri
DNA üzerinde sentezlenmesi.
Organik baz olarak Adenin , Guanin , Sitozin in bulunması.
Fosfodiester bağlarına sahip oluşu.
m-RNA hariç zayıf hidrojen bağları bulunuşu.
İnterfazda sentezlenmesi.
Kalıtsal özelliklerinin oluşması ve yaşamsal olayların gerçekleştirilmesi.
Nukleus kloroplast ve mitekondri de bulunuşu.
RNA’ nın DNA dan farklı Yönleri
Tek zincir oluşu.
Timin yerine urasil bulundurması.
Sitoplazma ve ribozomlarda bulunması.
İşlevi bitirdikten sonra yıkılması. (Hidrolizle)
Daha küçük molekül yapıda olması.
Kendini eşleyememesi.
Yapı ve görev olarak 3 çeşit olması.
Bölünme hariç her zaman sentezlenirler.
Nucleik Asitlerin Yaşam İçin Önemi
En ilkelden (virüs) en gelişmiş canlıya kadar hapsinde vardır.
Hücrenin en önemli ve en büyük organik molekülleridir.
Hücredeki hayatsal olayları ( sentez , yıkım , hücre bölünmesi vb.) kontrol eder.
Kalıtsal özelliklerin yeni hücrelere (nesillere) taşınmasından ve saklanmasından görevlidir.
Yapı ,işlev ve fonksiyonları evrenseldir. (Bütün hücrelerde aynıdır.)
NOT
1-Evrimsel gelişimde önce RNA sonra DNA etkinleşmiştir.
Kanıtları:
• Santral doğmanın merkezinde yer alması
• Tek zincir olması
• Bütün canlılarda bulunması
• Kalıtsal bilginin saklanması ve yaşamsal olayların yürütülmesi
2-DNA da G-C çifti sayısının A-T çifti sayısından fazla oluşu denaturasyona dayanıklı olmasının nedenidir. Çünkü daha çok hidrojen bağı içerir.
3-Organik bazlar (Örn : Adenin ) DNA , RNA’ nın yanı sıra ATP , NAD , FAD , NADP’ ninde yapısında yer alırlar.